I. Bước đầu tiên quan trọng nhất trong đầu tư là… tránh sai lầm
Khi mới bước chân vào thế giới đầu tư, nhiều người tìm cách sinh lời nhanh – mà quên mất nguyên tắc quan trọng:
“Giữ được tiền quan trọng hơn kiếm được tiền.”
Sai lầm trong đầu tư không chỉ khiến bạn mất tiền, mà còn làm bạn mất động lực, mất niềm tin, và… mất cơ hội dài hạn.
Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện 7 sai lầm phổ biến nhất người mới thường mắc – kèm hướng dẫn cách phòng tránh một cách thực tế.
II. 7 sai lầm đầu tư phổ biến của người mới
❌ 1. Đầu tư khi chưa có quỹ khẩn cấp
Hậu quả: Gặp biến cố (ốm đau, thất nghiệp) → phải rút lỗ hoặc bán tài sản đầu tư ngay lúc xấu nhất.
Cách tránh:
- Luôn có 3–6 tháng chi phí sinh hoạt trong tài khoản tiết kiệm
- Không đụng vào khoản này để đầu tư, dù “deal có vẻ rất ngon”
👉 Xem thêm: Tạo quỹ khẩn cấp: Cần bao nhiêu và bắt đầu từ đâu?
❌ 2. Lao vào đầu tư mà không hiểu bản chất
Biểu hiện: Đầu tư theo phong trào, tin “tip nóng”, chạy theo lời rủ rê.
Cách tránh:
- Không bao giờ đầu tư vào thứ mình không hiểu
- Dành ít nhất 3–5 giờ học trước khi bỏ tiền
- Ưu tiên quỹ mở, cổ phiếu bluechip nếu mới bắt đầu
❌ 3. Kỳ vọng lợi nhuận phi thực tế
Ví dụ: Mong “x3 tài khoản” trong 3 tháng, tin quảng cáo “lãi 20%/tháng”.
Hậu quả: Mất tiền vì chọn kênh rủi ro cực cao, bị lừa đảo, bỏ ngang giữa đường.
Cách tránh:
- Biết rằng trung bình thị trường tăng trưởng ~10–15%/năm
- Nếu bạn mới, mục tiêu 6–10%/năm đã là tốt
- Tập trung vào đi đường dài – không phải lướt sóng
❌ 4. Dồn toàn bộ vốn vào 1 kênh
Biểu hiện: “All in” vào cổ phiếu, tiền ảo, bất động sản – không có dự phòng.
Cách tránh:
- Nguyên tắc 70/20/10 hoặc 60/30/10 cho cổ phiếu – quỹ mở – tiết kiệm
- Đầu tư đa dạng: ít nhất 2–3 kênh khác nhau
- Không “bỏ hết trứng vào một giỏ”
❌ 5. Giao dịch quá thường xuyên
Biểu hiện: Mỗi ngày “soi” tài khoản, mua – bán liên tục vì sợ lỡ cơ hội hoặc sợ mất.
Hậu quả: Tốn phí, tâm lý hoảng loạn, dễ mua đỉnh – bán đáy.
Cách tránh:
- Thiết lập kỳ vọng đầu tư tối thiểu 6–12 tháng
- Không kiểm tra giá mỗi ngày
- Lập kế hoạch tái cân bằng danh mục mỗi quý
❌ 6. Không ghi chép và đánh giá sau đầu tư
Biểu hiện: Không biết mình đầu tư bao nhiêu, đã lãi hay lỗ, lý do mua là gì.
Cách tránh:
- Ghi lại từng khoản đầu tư: ngày bắt đầu, số tiền, lý do chọn
- Dùng Google Sheet hoặc App quản lý đầu tư
- Định kỳ đánh giá hiệu quả theo tháng hoặc quý
❌ 7. Đầu tư bằng tiền đi vay
Biểu hiện: Vay tín chấp, mượn bạn bè để đầu tư – mong sinh lời rồi trả lại.
Rủi ro:
- Mất vốn → gánh nợ
- Áp lực tâm lý → ra quyết định sai
Cách tránh:
- Chỉ đầu tư bằng tiền nhàn rỗi
- Không đầu tư khi còn nợ tín dụng tiêu dùng
- Luôn ưu tiên an toàn vốn trước lợi nhuận
III. Sai lầm nhỏ → hậu quả lớn
| Sai lầm | Có thể dẫn đến |
|---|---|
| Không hiểu sản phẩm đầu tư | Mất trắng, bị lừa đảo |
| Đầu tư cảm tính | Lỗ vốn, mất kiên nhẫn |
| Không quản trị rủi ro | Tài chính mất kiểm soát |
| Kỳ vọng quá cao | Bỏ dở giữa chừng |
🎯 Đầu tư không chỉ là việc chọn đúng – mà là tránh sai sót khiến bạn mất đà.
IV. 5 nguyên tắc vàng giúp người mới đầu tư bền vững
- Đầu tư vì mục tiêu – không vì cảm xúc
- Hiểu mình trước khi hiểu thị trường
- Luôn có dự phòng – không dốc toàn lực
- Tăng dần đều – không cần vội
- Học – làm – đánh giá – điều chỉnh liên tục
V. Câu chuyện thực tế: Mất 20 triệu chỉ vì “tip nóng” trên Facebook
Anh Trung – 29 tuổi, nhân viên IT
“Tôi mua cổ phiếu theo lời một group Facebook – nói sẽ tăng trần liên tiếp. Không hiểu gì, cũng không biết doanh nghiệp làm gì. Sau 1 tháng, giá giảm 40%. Tôi hoảng quá bán lỗ. Đó là lần đầu – và cũng là bài học đắt giá.”
VI. Kết luận: Tránh sai lầm = giữ tiền = đủ kiên trì để giàu lên
Nếu bạn đang ở giai đoạn đầu, thì mục tiêu quan trọng nhất là:
- Giữ được vốn
- Không bỏ cuộc
- Biết rút ra bài học sau mỗi lần đầu tư
🎯 “Thành công trong đầu tư không nằm ở việc thắng nhanh – mà ở chỗ không thua đau.”
👉 Đọc tiếp:
- Đầu tư với số tiền nhỏ: 1 triệu, 5 triệu, 10 triệu nên bắt đầu từ đâu?
- Đầu tư dài hạn là gì? Vì sao người trẻ cần bắt đầu sớm
- Tư duy tài chính cá nhân: Làm chủ tiền bạc thay vì bị chi phối
FAQs – Sai lầm đầu tư
1. Người mới bắt đầu nên tránh sai lầm đầu tư nào?
👉 Người mới nên tránh đầu tư khi chưa có quỹ khẩn cấp, không hiểu sản phẩm, kỳ vọng lợi nhuận quá cao, “all in” vào một kênh, và đặc biệt là không nên vay tiền để đầu tư khi chưa có kinh nghiệm và kiểm soát rủi ro.
2. Vì sao không nên đầu tư bằng tiền đi vay?
👉 Vì nếu đầu tư lỗ, bạn sẽ không chỉ mất vốn mà còn gánh thêm nợ. Áp lực trả lãi khiến bạn dễ đưa ra quyết định sai, hoảng loạn bán tháo, mất khả năng kiểm soát dòng tiền cá nhân và niềm tin vào đầu tư.
3. Khi nào nên bắt đầu đầu tư?
👉 Bạn chỉ nên bắt đầu đầu tư khi đã có quỹ khẩn cấp tương đương 3–6 tháng chi phí sinh hoạt, không còn nợ tiêu dùng và hiểu rõ kênh đầu tư mình chọn. Đầu tư không nên bắt đầu vì nôn nóng hoặc chạy theo phong trào.
4. Tôi có thể đầu tư với số tiền nhỏ không?
👉 Hoàn toàn có thể. Với 100.000đ bạn đã có thể đầu tư quỹ mở. Từ 1 triệu có thể mua cổ phiếu, hoặc học kỹ năng tăng thu nhập. Quan trọng không phải số tiền bao nhiêu mà là bạn bắt đầu với kiến thức và kỷ luật.
5. Làm sao để biết một cơ hội đầu tư có rủi ro cao?
👉 Hãy cẩn trọng nếu ai đó hứa hẹn lợi nhuận cao, “lãi 20%/tháng”, “x3 tài khoản nhanh” hoặc không giải thích được cách kiếm tiền. Những lời mời đầu tư không minh bạch, không kiểm soát rủi ro là dấu hiệu cảnh báo lừa đảo.
6. Có nên đầu tư khi chưa hiểu sản phẩm không?
👉 Tuyệt đối không nên. Đầu tư vào thứ mình không hiểu là cách nhanh nhất để mất tiền. Dành ít nhất 3–5 giờ tìm hiểu, đọc tài liệu, xem đánh giá, và học qua các kênh uy tín trước khi bỏ bất kỳ số tiền nào vào đó.
7. Tại sao kiểm tra tài khoản đầu tư quá thường xuyên là sai?
👉 Vì sẽ dễ khiến bạn dao động, mua đỉnh – bán đáy do tâm lý sợ mất hoặc muốn lãi nhanh. Đầu tư nên gắn với mục tiêu dài hạn. Việc kiểm tra giá liên tục không tăng lợi nhuận mà chỉ làm tăng lo lắng và sai lầm.
8. Đầu tư theo “tip nóng” có nguy hiểm không?
👉 Rất nguy hiểm. Những “tip nóng” thường không có cơ sở phân tích và dễ là trò thao túng giá. Nếu bạn mua theo tin đồn mà không hiểu doanh nghiệp, bạn đang đánh cược tiền vào cảm tính thay vì chiến lược đầu tư rõ ràng.
9. Cần ghi chép gì khi đầu tư?
👉 Ghi rõ số tiền đầu tư, thời điểm, lý do chọn kênh đầu tư và mục tiêu kỳ vọng. Dùng Google Sheet hoặc app quản lý đầu tư để theo dõi hiệu quả theo tháng hoặc quý giúp bạn học từ trải nghiệm và điều chỉnh chiến lược.
10. Đâu là nguyên tắc đầu tư bền vững cho người mới?
👉 Hãy đầu tư vì mục tiêu – không vì cảm xúc. Hiểu rõ bản thân và sản phẩm đầu tư, chia vốn hợp lý, không vội vã và luôn học hỏi qua từng lần đầu tư. Đầu tư bền vững cần thời gian và sự kiên định, không phải cú lướt may rủi.
