Trong thế giới tài chính cá nhân, có rất nhiều phương pháp quản lý chi tiêu. Nhưng nếu bạn đang tìm một mô hình vừa đơn giản – dễ áp dụng – có hiệu quả lâu dài, thì quy tắc 6 chiếc lọ (JARS system) chính là lựa chọn lý tưởng để bắt đầu.
Vậy quy tắc 6 chiếc lọ là gì? Tại sao mô hình này được hàng triệu người áp dụng trên toàn thế giới? Và làm thế nào để ứng dụng hiệu quả trong bối cảnh tài chính tại Việt Nam?
I. Quy tắc 6 chiếc lọ là gì?
Quy tắc 6 chiếc lọ (JARS) là mô hình quản lý tiền bạc nổi tiếng do T. Harv Eker, tác giả cuốn sách “Bí mật tư duy triệu phú”, phát triển.
Nguyên lý cốt lõi:
Mỗi khoản tiền bạn kiếm được nên được chia thành 6 lọ (tài khoản) khác nhau với tỷ lệ cụ thể, nhằm phục vụ các mục đích tài chính riêng biệt.
II. Tỷ lệ chia tiền theo quy tắc 6 chiếc lọ
| Lọ số | Tên lọ | Tỷ lệ (%) | Mục đích |
|---|---|---|---|
| 1 | Nhu cầu thiết yếu (NEC – Necessities) | 55% | Chi tiêu hàng ngày: ăn, ở, đi lại… |
| 2 | Tiết kiệm dài hạn (LTSS – Long-term Saving for Spending) | 10% | Mua tài sản lớn, du lịch, cưới hỏi… |
| 3 | Giáo dục & phát triển bản thân (EDU) | 10% | Học kỹ năng, sách vở, khóa học… |
| 4 | Hưởng thụ (PLAY) | 10% | Ăn uống sang, làm đẹp, thư giãn… |
| 5 | Tự do tài chính (FFA – Financial Freedom) | 10% | Đầu tư, tạo thu nhập thụ động |
| 6 | Cho đi (GIVE) | 5% | Làm từ thiện, giúp đỡ người khác |
III. Giải thích từng lọ – Tư duy và cách ứng dụng
1. Nhu cầu thiết yếu (55%)
Đây là khoản dành cho những chi phí “không thể không chi”:
- Tiền nhà, điện nước
- Ăn uống, giao thông
- Học phí, y tế cơ bản
📌 Lưu ý:
Nếu chi phí sinh hoạt vượt 55%, bạn nên giảm bớt nhu cầu hoặc tăng thu nhập, tránh lấn vào các lọ còn lại.
2. Tiết kiệm dài hạn để chi tiêu (10%)
Khoản này khác với đầu tư – nó dành cho các mục tiêu lớn cần tích lũy như:
- Mua xe, cưới hỏi, du lịch dài ngày
- Mua máy tính, điện thoại mới
- Học cao học, định cư…
🧠 Tư duy đúng: Tiết kiệm là để bạn được chi tiêu có kế hoạch, không phải để cất tiền rồi… tiếc không dám dùng.
3. Giáo dục & Phát triển bản thân (10%)
Khoản này giúp bạn đầu tư vào kiến thức và kỹ năng, như:
- Mua sách, học ngoại ngữ
- Đăng ký khóa học online/offline
- Tham gia hội thảo chuyên môn
🎯 Tại sao quan trọng: Người giàu không tiết kiệm trên giáo dục – họ đầu tư vào tư duy để tăng giá trị bản thân.
4. Hưởng thụ (10%)
Dành cho những khoản “xài cho vui”:
- Mua đồ bạn thích
- Spa, xem phim, ăn nhà hàng
- Một buổi cà phê sang trọng
💡 Quan trọng: Đừng cảm thấy tội lỗi vì xài tiền. Hãy hưởng thụ có kế hoạch, điều này giúp bạn bền vững trong hành trình tài chính.
5. Tự do tài chính (10%)
Đây là lọ quan trọng nhất để làm giàu, nhưng lại dễ bị bỏ qua:
- Gửi tiết kiệm sinh lời
- Đầu tư cổ phiếu, quỹ ETF, trái phiếu
- Góp vốn làm ăn
📌 Nguyên tắc vàng:
Không bao giờ rút tiền khỏi lọ này để tiêu xài. Đây là khoản “máy in tiền tương lai” của bạn.
6. Cho đi (5%)
- Giúp đỡ người thân, bạn bè
- Quyên góp, làm từ thiện
- Hỗ trợ cộng đồng
💖 Tại sao cần thiết: Cho đi là hành động mở rộng sự giàu có. Nó không làm bạn nghèo đi, mà khiến bạn thấy mình đủ đầy hơn.
IV. Vì sao quy tắc 6 chiếc lọ hiệu quả?
- ✅ Tạo ý thức kiểm soát tiền ngay từ khi nhận thu nhập
- ✅ Cân bằng giữa hiện tại và tương lai
- ✅ Giúp hình thành thói quen quản lý tài chính lành mạnh
- ✅ Phù hợp với mọi độ tuổi và mức thu nhập.
🎯 Không cần sổ sách phức tạp – chỉ cần chia tiền vào 6 tài khoản (lọ) hoặc dùng app theo 6 nhóm chi.
V. Gợi ý ứng dụng tại Việt Nam
📦 Cách chia lọ thực tế:
- Tạo 6 ví riêng trong app ngân hàng (như Cake, Timo, MB Bank, VCB Digibank, Techcombank Mobile, TPBank Mobile,…)
- Dùng 6 ví Momo hoặc ví giấy riêng nếu bạn thích dùng tiền mặt
- Ghi ra giấy & track theo Excel / Google Sheet (mẫu đơn giản)
- Hoặc cách trực quan và cổ điển nhất, dùng 6 con heo đất và dán nhãn tên lọ cho chúng.
📊 Ví dụ thu nhập 10 triệu đồng/tháng:
| Lọ | Tỷ lệ | Số tiền |
|---|---|---|
| NEC | 55% | 5.500.000 |
| LTSS | 10% | 1.000.000 |
| EDU | 10% | 1.000.000 |
| PLAY | 10% | 1.000.000 |
| FFA | 10% | 1.000.000 |
| GIVE | 5% | 500.000 |
Một người giàu có là người có thu nhập cao và chi tiêu thấp. Một người nghèo là người có thu nhập thấp và chi tiêu cao.” – T. Harv Eker
VI. So sánh quy tắc 6 chiếc lọ với nguyên tắc 50/30/20
| Tiêu chí | 6 chiếc lọ | 50/30/20 |
|---|---|---|
| Độ chi tiết | Cao – chia theo 6 mục cụ thể | Trung bình – chia 3 nhóm lớn |
| Mức độ kiểm soát | Rất cao | Tốt |
| Dễ áp dụng cho người mới | Cần thời gian làm quen | Dễ bắt đầu hơn |
| Tính cá nhân hóa | Linh hoạt theo từng lọ | Phải điều chỉnh % để phù hợp |
📌 Gợi ý:
Người mới nên bắt đầu với 50/30/20, sau đó nâng cấp lên 6 chiếc lọ để kiểm soát chặt chẽ hơn.
VII. Những lưu ý khi áp dụng
- ⚠️ Đừng điều chỉnh tỷ lệ tùy hứng – hãy thử ít nhất 2–3 tháng trước khi thay đổi
- ⚠️ Không nên gom nhiều lọ làm một – vì mỗi lọ có mục tiêu rõ ràng
- ⚠️ Dễ bỏ quên lọ EDU hoặc FFA – hãy ưu tiên đầu tư cho bản thân và tương lai
VIII. Kết luận
Quy tắc 6 chiếc lọ không chỉ là công cụ quản lý chi tiêu – mà là một triết lý sống tài chính thông minh.
Dù bạn là sinh viên, nhân viên văn phòng, freelancer hay chủ doanh nghiệp, việc chia tiền đúng cách sẽ giúp bạn:
- Giảm căng thẳng tài chính
- Tăng hiệu quả sử dụng tiền
- Xây dựng tài sản bền vững
🎯 Hãy bắt đầu chia tiền ngay từ tháng này, dù thu nhập ít hay nhiều – bởi sự giàu có bắt đầu từ kỷ luật và tư duy đúng.
📌 Bài viết liên quan:
- Nguyên tắc 50/30/20 là gì? Cách áp dụng vào thu nhập thực tế
- Tư duy tài chính cá nhân: Làm chủ tiền bạc thay vì bị chi phối
- Cách tiết kiệm thông minh khi đang đầu tư dài hạn
Great things in business are never done by one person. They’re done by a team of people. Steve Jobs
Great things in business are never done by one person. They’re done by a team of people. Steve Jobs