Tiền xu đã đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử loài người, không chỉ là phương tiện trao đổi mà còn là biểu tượng văn hóa và quyền lực của các nền văn minh.
Việc phát triển và sử dụng tiền xu bắt đầu từ khoảng thế kỷ thứ 7 TCN và có mặt ở nhiều khu vực khác nhau như Anatolia (Lydia), Trung Quốc, Ấn Độ và Hy Lạp cổ đại.
Những đồng xu đầu tiên này được làm từ các kim loại quý như bạc và vàng, được khắc các biểu tượng đặc trưng, phản ánh văn hóa và quyền lực của các vương quốc.
Mục nội dung
Các đồng xu cổ đại này đã tồn tại qua hàng ngàn năm và được lưu giữ tại các bảo tàng hoặc bộ sưu tập tư nhân trên khắp thế giới. Dưới đây là danh sách những đồng xu cổ đại nổi bật:
7. Đồng tiền cổ – Bạc Hallaton
- Năm tạo ra: khoảng 211 TCN
- Nguồn gốc: Rome, Ý (tìm thấy ở Hallaton, Anh)
- Kim loại sử dụng: Bạc
Vào năm 2000, Ken Wallace, một tình nguyện viên của Nhóm Nghiên cứu Hallaton, đã phát hiện khoảng 130 đồng xu bạc. Sau đó, một nhóm các nhà khảo cổ đã khai quật kho báu Hallaton, kho báu tiền xu Thời đại Sắt lớn nhất của Anh với hơn 5,000 đồng xu bạc và vàng, trang sức, mũ bảo hiểm diễu hành của La Mã mạ bạc và nhiều hiện vật khác.
Trong số đó, có một đồng xu bạc La Mã cổ nhất từng được tìm thấy ở Anh, có niên đại khoảng 211 TCN. Một mặt của đồng xu có hình Nữ thần Roma và mặt kia là cặp song sinh huyền thoại Castor và Pollux cưỡi ngựa.
Một số nhà khảo cổ cho rằng đồng xu này là bằng chứng cho thấy Anh đã giao thương với Rome trước khi La Mã chinh phục vào năm 43 CN.
6. Đồng tiền cổ Daric Ba Tư
- Năm tạo ra: khoảng 520 – 480 TCN
- Nguồn gốc: Đế quốc Ba Tư Achaemenid, Tây Á
- Kim loại sử dụng: Vàng
Đồng xu được giới thiệu lần đầu tiên vào Đế quốc Ba Tư bởi Cyrus Đại đế và khoảng năm 520 – 480 TCN, Darius I đã thiết lập hệ thống tiền tệ cải cách với đồng xu vàng dày có trọng lượng tiêu chuẩn là 8,4 gram, được gọi là daric.
Đồng Daric có chất lượng cao với độ tinh khiết vàng khoảng 95,83%. Sau khi Alexander Đại đế xâm lược Ba Tư vào năm 330 TCN, các đồng xu đã bị nung chảy và đúc lại thành đồng xu của Alexander. Đây có thể là lý do tại sao daric rất hiếm dù đã được sử dụng rộng rãi.
5. Đồng tiền cổ Rùa Biển Aegina
- Năm tạo ra: khoảng 550 TCN
- Nguồn gốc: Đảo Aegina, Hy Lạp
- Kim loại sử dụng: Bạc
Người dân Aegina cổ đại đã nhận ra giá trị của tiền xu trong việc lưu trữ của cải và tối ưu hóa giao thương. Khoảng giữa thế kỷ thứ 6 TCN, Aegina trở thành thành bang Hy Lạp đầu tiên phát hành tiền xu, với các đồng xu nặng và dày hơn, thường có khắc hình rùa biển nổi cao ở một mặt và mẫu vuông đục lỗ ở mặt sau. Những đồng xu này đã lan rộng khắp thế giới được biết đến lúc bấy giờ.
4. Đồng tiền cổ Karshapana
- Năm tạo ra: khoảng 600 TCN
- Nguồn gốc: Ấn Độ
- Kim loại sử dụng: Bạc
Những đồng xu đầu tiên ở Ấn Độ được tạo ra bởi các Mahajanapadas của Đồng bằng Indo-Gangetic khoảng thế kỷ thứ 6 TCN, học từ Tây Á. Các đồng xu được đóng dấu và gọi là Karshapanas, Puranas, hoặc Pana. Khác với đồng xu Tây Á, đồng xu Ấn Độ không phải hình tròn mà là thanh kim loại được đóng dấu với các thiết kế đa dạng.
3. Tiền cổ – Ying Yuan
- Năm tạo ra: khoảng 600 – 500 TCN
- Nguồn gốc: Trung Quốc
- Kim loại sử dụng: Vàng
Tiền xu Trung Quốc cổ đại có thể đã phát triển độc lập với tiền xu kiểu phương Tây. Những đồng xu vàng đầu tiên được phát hành bởi Nhà nước Chu trong thời kỳ Chiến quốc, gọi là Ying Yuan. Những đồng xu này được làm từ các khối vuông thô của vàng, được đóng dấu với các chữ khắc chỉ ra đơn vị tiền tệ hoặc trọng lượng của đồng xu.
2. Đồng tiền cổ – Hemiobols Ionia
- Năm tạo ra: khoảng 600 – 550 TCN
- Nguồn gốc: Thành phố Cyme ở Ionia cổ đại (bờ biển trung tâm Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay)
- Kim loại sử dụng: Bạc
Cyme là một thành phố ở Ionia cổ đại, nằm gần Lydia, nơi khai sinh của đồng xu. Những đồng xu đầu tiên từ Cyme được gọi là Hemiobols và được đóng dấu với hình đầu ngựa. Những đồng xu này được tin là đồng xu thứ hai cổ nhất trên thế giới, lần đầu tiên lưu hành khoảng năm 600 – 500 TCN.
1. Đồng tiền cổ Sư tử Lydia
- Năm tạo ra: khoảng 610 – 600 TCN
- Nguồn gốc: Vương quốc Lydia (Tây Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay)
- Kim loại sử dụng: Electrum – hợp kim của vàng và bạc
Sư tử Lydia được xem là đồng xu cổ nhất trên thế giới, có niên đại trước tiền xu Hy Lạp cổ đại, được tạo ra ở Vương quốc Lydia cổ đại. Đồng xu này có thể xuất hiện dưới thời trị vì của Vua Alyattes, khoảng năm 610 – 550 TCN. Nhà sử học Hy Lạp Herodotus cho rằng người Lydia là những người đầu tiên sử dụng đồng xu vàng và bạc và thiết lập các cửa hàng bán lẻ ở các địa điểm cố định.
Đồng tiền cổ cũng là một phần văn hóa cuộc sống của những bộ lạc, dân tộc, quốc gia thời tiền cổ. Dần theo sự phát triển của nhân loại, tiền được sử dụng và cải tiến nhằm vào mục đích trao đổi giá trị hoặc cất giữ liện lợi hơn.